Þeir eru fáir sem ekki hafa heyrt um Albert Einstein, höfund Afstæðiskenningarinnar, og má heita óþarft að kynna þennan mesta eðlisfræðing 20. aldar enda er nafn hans löngu orðið að samnefnara fyrir snilligáfu. Færri kunna þó skil á afstæðiskenningunni sjálfri sem varð nýr grundvöllur eðlisfræðinnar og hefur haft svo ríkuleg áhrif á heimsskoðun nútímamanna, heimspeki og fræði.

Í þessari bók, sem upphaflega kom út árið 1916, setur Einstein almennu og takmörkuðu afstæðiskenninguna fram á skýran og tiltölulega aðgengilegan hátt. Raunar hafði hann áður en kenningin kom fram þegar unnið afrek á sviði eðlisfræðinnar, meðal annars skrifaði hann grundvallarritgerðir í skammtafræði þótt hann teldi lengst af að þeirri kenningu væri ábótavant. Afstæðiskenningin varð til af viðleitni Einsteins til að finna almenn og algild lögmál sem hann taldi að ekki yrðu leidd beint af staðreyndum. Takmarkaða og almenna afstæðislögmálið eru slík lögmál en Einstein varð fljótlega ljóst að til að setja þau fram þyrfti að endurskoða hugmyndir almennrar skynsemi um tíma og rúm og líta á þau sem fjórvíðan rúmtíma því ella þyrfti að gera ráð fyrir ólíkum hreyfingarlögmálum fyrir þann sem er á stöðugri hreyfingu og þann sem er í stöðugri kyrrstöðu. Almenna afstæðislögmálið má orða þannig að þær jöfnur sem lýsi náttúrulögmálunum séu óbreyttar í öllum leyfilegum kerfum sem tengd eru hvert öðru með almennum samfelldum tengijöfnum og skýrir alla hegðun hluta í þyngdarsviði út frá eiginleikum rúmsins án þess að gera ráð fyrir kröftum sem orka á þá.

Með kenningum Einsteins varð umbylting í eðlisfræði þar sem aflfræði Newtons vék fyrir hinni nýju afstæðiskenningu. Samtímis var lagður grunnur að vísindalegri heimsfræði sem fjallar um gerð og sögu alheimsins og það er sú gerð eðlisfræðinnar á 20. öld sem hvað mest hefur heillað jafnt leika sem lærða. Fá rit eðlisfræðinnar eiga því jafnmikið erindi við þá sem vilja skilja heimsmynd nútímans.

Þýðing: Þorsteinn Halldórsson.

Inngang ritar Magnús Magnússon.